گفتاردرمانی و درمان لکنت کودکان

لکنت زبان در کودکان

لکنت زبان یک اختلال گفتاری است که با تکرار صداها، هجاها یا کلمات، کشیده گویی صداها و وقفه هایی در گفتار که به نام قفل شناخته می شوند، مشخص می شود. فردی که لکنت دارد دقیقاً می داند که چه چیزی می خواهد بگوید اما در ایجاد یک جریان عادی گفتار مشکل دارد. این اختلالات گفتاری ممکن است با رفتارهای ثانویه ای، مانند پلک زدن سریع چشم یا لرزش لب ها یا بالا بردن سر همراه باشد. لکنت زبان می تواند برقراری ارتباط فرد با افراد دیگر را دشوار کند، که اغلب بر کیفیت زندگی و روابط بین فردی افراد تأثیر می گذارد. لکنت همچنین می تواند بر عملکرد اجتماعی و فرصت های شغلی تأثیر منفی بگذارد. درمان زودهنگام لکنت کودکان می تواند از باثبات شدن لکنت و ایجاد مشکلاتی در زمینه برقراری ارتباط برای کودک جلوگیری کند.

علائم لکنت کودکان ممکن است در طول روز به طور قابل توجهی متفاوت باشد. به طور کلی، صحبت کردن در  یک گروه یا صحبت کردن با تلفن ممکن است لکنت فرد را شدیدتر کند، در حالی که آواز خواندن، خواندن با صدای بلند یا صحبت کردن همزمان با یک شخص ممکن است به طور موقت لکنت را کاهش دهد.

لکنت گاهی اوقات به عنوان ” ناروانی گفتار” هم شناخته می شود.

میزان شیوع لکنت چقدر است؟

لکنت در هر سنی می تواند بروز کند. اغلب در کودکان بین 2 تا 5 سال که در حال رشد مهارت های زبانی خود هستند، رخ می دهد. تقریباً 5 تا 10 درصد از همه کودکان برای مدتی در زندگی خود دچار لکنت می شوند که از چند هفته تا چند سال طول می کشد. پسران 2 تا 3 برابر دختران در معرض لکنت زبان هستند و با افزایش سن این تفاوت جنسیتی افزایش می یابد. تعداد پسرانی که به لکنت ادامه می دهند سه تا چهار برابر تعداد دختران است. تقریباً 75 درصد از کودکان به بهبود خود به خودی می رسند. برای 25 درصد باقی مانده که به لکنت ادامه می دهند، لکنت به یک اختلال با ثبات تبدیل می شود که حتما باید درمان شود.

همچنین عواملی مانند استرس ، تاخیر رشدی کودک و سابقه لکنت در اعضای خانواده ،احتمال بروز لکنت را افزایش می دهد.

علائم لکنت:

نشانه ها و علائم لکنت می تواند شامل موارد زیر باشد:

• مشکل در شروع یک کلمه، عبارت یا جمله
• کشیده گویی یک کلمه یا صداها در یک کلمه
• تکرار یک صدا، هجا یا کلمه
• سفتی یا حرکت بیش از حد عضلات صورت یا قسمت بالایی تنه برای تولید کلمه
• اضطراب و اجتناب از صحبت کردن
• توانایی محدود برای برقراری ارتباط موثر

وقتی چنین اتفاقاتی در جریان گفتار رخ می دهد، فرد لکنتی  دست به اقداماتی برای رهایی و اجتناب از این علائم می زند که به آنها علائم ثانویه لکنت می گویند. برخی از این علائم شامل موارد زیر است:

• پلک زدن سریع
• لرزش فک و لب ها
• تیک های چهره ای
• تکان دادن سر
• گره کردن مشت
• به میان اندازی و اضافه کردن صداهایی مانند “اوم” به ابتدای کلمه

علل و انواع لکنت زبان :

مکانیسم های دقیقی که باعث لکنت زبان می شوند شناخته نشده اند اما علل ژنتیکی در بروز لکنت دخیل هستند.

لکنت معمولا به دو نوع رشدی و عصبی (نوروژنیک) تقسیم می شود.

لکنت رشدی:

لکنت رشدی در کودکان خردسال زمانی رخ می دهد که هنوز در حال یادگیری مهارت های گفتار و زبان هستند. این شایع ترین شکل لکنت زبان است. لکنت رشدی زمانی اتفاق می‌افتد که توانایی‌ های گفتاری و زبانی کودکان قادر به پاسخگویی به ظرفیت کلامی کودک نباشد. لکنت رشدی ناشی از تعاملات پیچیده عوامل متعدد است. مطالعات اخیر تصویربرداری مغزی تفاوت های مشخصی را در افرادی که لکنت دارند در مقایسه با همسالان غیر لکنتی نشان داده است. لکنت رشدی ممکن است در خانواده ها نیز وجود داشته باشد و تحقیقات نشان داده است که عوامل ژنتیکی در ایجاد این نوع لکنت نقش دارند.

لکنت نوروژنیک:

لکنت نوروژنیک ممکن است پس از سکته مغزی، ضربه به سر یا سایر انواع آسیب مغزی رخ دهد. در لکنت نوروژنیک، مغز در هماهنگ کردن نواحی مختلف قشر مغزی دخیل در صحبت کردن مشکل دارد و در نتیجه در تولید گفتار شفاف و روان مشکل ایجاد می‌کند.

عوامل موثر بر بروز لکنت:

1. ضربه های شدید و شوک های عاطفی و روانی

2. احساس تهدید و ناامنی در خانواده

3. تنبیه بدنی در خانه

4. انتقاد شدید از کودک در هنگام زبان باز کردن

5. اصرار والدین کودک چپ دست برای استفاده از دست راست

6. ابتلا به بیماری های شدید عفونی

لکنت چگونه تشخیص داده می شود؟

لکنت معمولا توسط یک آسیب شناس گفتار و زبان تشخیص داده می شود. آسیب شناس گفتار و زبان عوامل مختلفی از جمله سابقه موردی کودک (مانند زمان و شرایطی که لکنت برای اولین بار رخ داد)،  تجزیه و تحلیل رفتارهای لکنت زبان کودک ، ارزیابی توانایی های گفتاری و زبانی کودک و تاثیر لکنت بر زندگی او. را در نظر می گیرد.

گفتاردرمانی لکنت کودکان :

درمان لکنت کودکان بر عهده گفتاردرمانگر است. چندین رویکرد مختلف برای درمان لکنت زبان در کودکان و بزرگسالان وجود دارد. ماهیت و رویکرد های درمان بر اساس سن فرد، اهداف ارتباطی و سایر عوامل متفاوت خواهد بود. پس از ارزیابی جامع توسط آسیب شناس گفتار و زبان، می توان در مورد بهترین رویکرد درمانی تصمیم گیری کرد.

بسیاری از درمان‌ های کنونی برای نوجوانان و بزرگسالانی که لکنت دارند، بر پایه کمک به آنها برای یادگیری راه‌ هایی برای به حداقل رساندن لکنت در هنگام صحبت کردن است، مانند آهسته‌ تر صحبت کردن، تنظیم تنفس یا پیشرفت تدریجی از پاسخ ‌های تک هجایی به کلمات طولانی ‌تر و جملات پیچیده‌ تر. بسیاری از این درمان‌ها همچنین به رفع اضطرابی که ممکن است در موقعیت‌ های گفتاری خاص ایجاد شود، کمک می‌کنند. درمان میتواند سبب روان شدن گفتار، برقراری ارتباط موثر و مشارکت فعال در مدرسه و محیط های اجتماعی بشود.

در کودکان ، درمان به موقع، میتواند از تبدیل شدن لکنت رشدی به لکنت با ثبات جلوگیری کند.

پس بهتر است برای جلوگیری از بروز مشکلات تحصیلی و اجتماعی و عاطفی ناشی از لکنت ، با ظهور علائم لکنت حتما به یک آسیب شناس گفتار و زبان جهت ارزیابی مراجعه کنید تا اقدامات درمانی مناسب صورت پذیرد.

خانواده ها نیز در کنار گفتاردرمانگران نقش کلیدی در درمان لکنت دارند. اما خانواده ها چگونه می توانند به فرزند خود کمک کنند؟

• تا جایی که می توانید در مقابل لکنت کودکتان صبور باشید و به صحبت ها و مفهوم صحبت هایش توجه کنید.
• فراهم کردن محیطی آرام در خانه و دادن فرصت مناسب به کودک برای بیان گفته های خود به خصوص زمانی که کودک هیجان زده است و می خواهد درمورد یک ماجرا یا موضوع هیجان انگیز صحبت کند.
• با کودک خود آرام و شمرده صحبت کنید و به او نیز فرصت کافی برای کامل کردن جملات و نظراتش را بدهید.
• هرگز به کودکتان نگویید چه کار کند تا دچار لکنت نشود.
• حداقل روزی پنج دقیقه تلاش کنید تا به کودکتان توجه کامل نمایید.
• هنگام لکنت ارتباط چشمی تان را قطع نکنید.
• وقتی کودک صحبت می کند عجله و استرس نداشته باشید و با دقت به او گوش کنید و منتظر باشید تا او کلمه مورد نظر را بگوید و سعی نکنید جملات کودک را کامل کنید. همچنین باید به کودک کمک کنید تا یاد بگیرد که یک فرد می تواند با موفقیت ارتباط برقرار کند حتی زمانی که لکنت می کند.

چنانچه در خانواده سابقه لکنت وجود داشته باشد یا ناروانی ها افزایش یابد یا شواهدی از گوشه گیری و عدم شرکت در بازی های گروهی و اضطراب مشاهده شود، ضمن آگاه نکردن کودک از مشکل گفتاریش و عدم ارائه پیشنهاداتی برای رهایی از لکنت، حتما با یک گفتاردرمانگر مشورت کرده تا کودک بنا بر صلاحدید وی تحت درمان غیر مستقیم یا مستقیم قرار گیرد.

منابع:

کتاب پیشگیری و درمان لکنت

کتاب رویکردی یکپارچه بر ماهیت و درمان لکنت

http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/stuttering/diagnosis-treatment/drc-20353577