فیزیوتراپی در ام اس یکی از حیطه های مداخلات فیزیوتراپی می باشد. سالانه افراد زیادی ممکن است با تشخیص ام اس به کلینیک های توانبخشی مراجعه کنند و به دنبال کاردرمانی و فیزیوتراپی در ام اس باشند. در این مقاله ابتدا به معرفی ام اس پرداخته سپس نقش توانبخشی و فیزیوتراپی در درمان ام اس را بیان می کنیم.
ام اس چیست؟
مالتیپل اسکلروزیس (ام اس) نوعی بیماری خودایمنی است که در سیستم عصبی مرکزی رخ می دهد. سیستم عصبی مرکزی شامل مغز، نخاع و اعصاب بینایی می باشد. این بیماری با التهاب مزمن، از بین رفتن میلین و در نتیجه نقص در ارتباط نورون ها بروز می کند. بیماری ام اس می تواند شامل دوره های عود و بهبودی و یا ماهیتی پیشرفت کننده داشته باشد. از موارد کاربرد فیزیوتراپی در ام اس، جلوگیری از پیشرفت سریع بیماری است.
ضایعات می توانند در بخش های مختلفی از سیستم عصبی مرکزی ایجاد شوند. زنان ۲ تا ۳ برابر بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می شوند. که این ممکن است نشان دهنده ی نقش هورمون ها در بروز ام اس باشد. سیر بالینی این بیماری کاملا متغیر است. و می تواند از حالت مزمن و پایدار تا حالت تکامل سریع و ناتوان کننده تغییر کند. بیماری ام اس انواع مختلفی دارد اما شایع ترین نوع آن، نوع عود کننده_بهبود یافته می باشد.
تاثیرات ام اس در بدن فرد چیست و با چه نشانه هایی بروز می کند؟
همانطور که گفته شد در ام اس، سیستم ایمنی بدن به اشتباه علیه سلول های عصبی خود شخص، پاسخ التهابی ایجاد می کند. و این التهاب باعث از بین رفتن میلین سلول های عصبی می شود. نقش میلین حفاظت و تغذیه عصب و همچنین بالا بردن سرعت هدایت پیام عصبی در طول سلول عصبی می باشد. در نتیجه از بین رفتن میلین سبب کاهش سرعت هدایت پیام عصبی و همچنین خستگی زودهنگام عصب می شود. گاهی در نواحی از عصب که میلین از بین رفته، بافت فیبروزی جایگزین می شود که به آن اصطلاحا گلیوز گفته می شود. اثرات بیماری ام اس بسته به محلی از سیستم عصبی مرکزی که دچار آسیب شده، متفاوت می باشد.
علائم معمولا به طور ناگهانی و سریع در طی چند دقیقه یا چند ساعت بروز می کنند. اما در موارد نادرتر علائم ممکن است به شیوه ای موذیانه و در طی چندین هفته یا چند ماه خود را نشان دهند. فیزیوتراپی در ام اس می تواند از همان زمان بروز اولیه علائم موثر واقع شود. از علائم اولیه ی ام اس می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بی حسی و ضعف پیش رونده در یک یا چند اندام
- اختلالات بینایی مانند دوبینی در اثر آتروفی یک عصب بینایی
- اختلال در حرکت چشم
- خستگی نیز از جمله علائم اولیه ای است که در این بیماری بروز می کند.
سیستم هایی که در بیماری ام اس درگیر می شوند شامل سیستم عصبی، بینایی، تنفسی، اسکلتی عضلانی، اتونوم و سیستم حسی می باشند.
فیزیوتراپی در ام اس چه نقشی ایفا می کند؟
در درجه ی اول فیزیوتراپ مشکلات جسمی فرد مبتلا به ام اس را ارزیابی می کند. سپس برنامه درمانی دقیقی برای بهبود حرکت و سایر عملکرد های بدن او تدوین می کند. انجام تمرینات ورزشی یکی از روش های اصلی این کار است. فیزیوتراپی در ام اس معمولا به دو صورت عمل می کند. یا به شخص کمک می کند که با تقویت توانایی هایش نیاز های خاص خود را برآورده سازد. که این کار با ارائه ی تمریناتی که در ناحیه خاصی از بدن متمرکز اند انجام می شود. و یا سبب می شود تا فرد اثر خاصی از ام اس خود را مدیریت کند. برای گرفتن نتیجه ی بهتر از فیزیوتراپی، بهتر است بیماران ام اس به فیزیوتراپیست حیطه ی مغز و اعصاب مراجعه کنند.
فواید انجام فیزیوتراپی در ام اس شامل چه چیزهایی می باشد؟
توانبخشی در ام اس غالباً در صورت وجود مشکل خاص یا علائم مستمر که بر فعالیتهای روزمره، تحرک و استقلال تأثیر می گذارند، توصیه می شود. انجام فیزیوتراپی در تمامی سطوح ام اس می تواند موثر باشد. اما به طور ویژه، هنگامی که بهبود علائم جسمی و یا دوره های بهبودی از عود بیماری، نقش بسزایی ایفا می کند. بیماری ام اس اغلب بر فعالیت های حرکتی یا ورزشی فرد اثر می گذارد. در این صورت فیزیوتراپیست روش های جدیدی برای حفظ تناسب اندام پیشنهاد می کند. و یا راه هایی برای انطباق با فعالیت های قبلی ارائه می دهد.
فیزیوتراپی در ام اس بیشتر روی چه رفع چه مشکلاتی تمرکز دارد؟
- مشکلات حرکتی
- خستگی
- پوسچر نامناسب
- مشکلات تعادلی
- درد ماهیچه ای
- سفتی و اسپاسم عضلانی
- مشکلات مثانه
چرا فیزیوتراپی در ام اس می تواند مفید باشد؟
فیزیوتراپی شامل تمریناتی برای تقویت عضلات و بهبود راه رفتن، تعادل و هماهنگی حرکات بیمار است. همچنین با انجام حرکات کششی به حفظ تحرک و جلوگیری از اسپاسم عضلات کمک می کند. از فواید دیگر فیزیوتراپی در درمان در ام اس، آموزش نحوه استفاده از وسایل کمکی مانند عصا، واکر یا ویلچر می باشد. فیزیوتراپی حتی در مراحل اولیه بیماری نیز می تواند موثر واقع شود. یک فیزیوتراپیست به بیماران ام اس کمک می کند تا:
- با تغییرات بدنی خود کنار بیایند و راه های حمایت از بدنشان را بیاموزند.
- از تشدید علائمشان جلوگیری کنند.
- قدرت و استقامتشان را بالا ببرند.
- بعد از دوره های عود بتوانند توانایی هایشان را مجددا به دست آورند.
دریافت مداخلات توانبخشی در ام اس به افزایش شناخت فرد مبتلا به ام اس نسبت به بدنش کمک می کند. و او در می یابد که با پیشرفت بیماری، بدنش چگونه تغییر خواهد کرد. فیزیوتراپی در ام اس بیماران را برای پذیرش این تغییرات آماده می کند. و همچنین آن ها را برای حفظ یا بهبود یک سبک زندگی سالم یاری می دهد.
مداخلات فیزیوتراپی در ام اس شامل چه مواردی می باشد؟
- تمرینات ورزشی
تمریناتی که برای فرد در مراحل اولیه ام اس مفید است شامل تمرینات هوازی، تعادلی، کششی، تقویت کننده عضلات می باشد. تمرینات هوازی با استفاده از تردمیل و یا دوچرخه ثابت انجام می شود. نکته مهم این است که فعالیت ها متناسب با سطح تحمل فرد طراحی شوند. در غیر این صورت انجام تمرینات سنگین و خستگی بیمار، سیر بیماری ام اس را بدتر می کند.
- تقویت عمومی
انواع دیگر ورزش های درمانی برای تقویت عمومی پاها و بازوها و حفظ تعادل انجام می شوند. که تمرینات کششی و تعادلی و همچنین تمرینات آرام سازی را در بر می گیرد. تحقیقات نشان داده اند که این نوع فعالیت ها، توانایی عمومی فرد را افزایش می دهند. و سبب تقویت پا، بهبود توانایی پیاده روی و تعادل عمومی بیمار ام اس می شوند.
- آب درمانی
آب درمانی یکی از مداخلات موثر فیزیوتراپی در ام اس می باشد. آب می تواند دمای طبیعی بدن در حین ورزش را حفظ کند. و این خود قدرت عمومی بیمار برای انجام تمرینات ورزشی را افزایش می دهد. شناور بودن در آب برای افرادی که قادر به راه رفتن روی زمین نیستند بسیار کمک کننده است. همچینن مقاومت ملایمی که آب در برابر حرکات ورزشی نشان می دهد، سبب تقویت عمومی بیماران می شود.
- تای چی و یوگا
تای چی نوعی ورزش ملایم مبتنی بر حرکت است. و می تواند در حالت ایستاده یا نشسته انجام شود. تنفس عمیق یکی از موارد مهمی است که در این تمرینات گنجانده شده است. یوگا شامل تمرینات انعطاف پذیری، تقویتی، تنفسی و همچنین روش های آرام سازی و مدیتیشن است. به دلیل درگیری سیستم تنفسی در بیماری ام اس، این فعالیت ها می توانند بسیار کمک کننده باشند.
کاردرمانی وفیزیوتراپی ام اس هم انجام می دید؟
بله در خدمتیم 🙏