کنترل ادرار و مدفوع برای هر انسانی جزو مهارت های پایه می باشد و بسیار ارزشمند است، تا جایی که ناتوانی در کنترل ادرارو مدفوع برای هر فرد و اطرافیانش این قدرناخوشایند و رنج آور است که واکنش هایش بسیار متفاوتی، ازانزواطلبی ، شرمندگی، دستپاچگی، تا تلاش برای انکار و توجیه را بهمراه دارد.مداخلات درمانی این حوزه بیشتر شامل خدمات پرستاری یا پزشکی و دارویی بوده اما امروزه اقدامات به صورت تیم چند رشته ای ارائه می شود. این ناتوانی در افراد دچار ناتوانی، سالمندان و در زنان حین بار داری و پس از آن زایمان شایع است.
عوامل موثر برعدم کنترل ادرار و مدفوع
افراد با مشکلات کنترل ادرار و مدفوع عموما قادرند که بر بسیاری از دشواری ها فائق گردند، اما برخی مشکلات مزید بر مشکلات آن ها عبارتند از:
- اثر تغییر در رژیم معمول غذایی برکنترل ادرار و مدفوع: بسیاری از گزارشات مراجعان حاکی از تغییر در عادت معمول دفع روده ها و مثانه آن ها در تعطیلات یا مسافرت ها است. برخی از یبوست ناشی از تغییر در رژیم غذایی، حجم مایعات دریافتی، و یا سطح تمرین رنج می برند. و هچنین دوره های بستری نیز تاثیراتی در عادات تخلیه دارد. تغییر در عادت های دفع به راحتی موجب افسردگی و ناراحتی مراجع می شود.
- عفونت: اغلب عفونت لوله های ادراری به خصوص در سالمندان مورد توجه قرار نمی گیرد عفونت به دنبال تحریک عفونت مثانه و پیشابراه بروز کرده و علائم آن تکرار ادرار و یا عدم کنترل ادرار است. اگر رسیدن سریع برای مراجع به توالت دشوار باشد. بی اختاری موقتی تظاهر می یابد. همچنین بی اختیاری خطر به ابتلای به عفونت های دستگاه ادراری را افزایش می دهد.
کنترل ادرار و مدفوع و راهکار های آن
در صورت نیاز به درمان دارویی به پزشک ارجاع داده شود. بیمار به نوشیدن بیشتر مایعات در عفونت های خفیف تشویق شود.
داروها
تجویز بیش از یک نوع دارو برای سالمندان و بیماران با مشکلات متعدد شایع است. انواع متعدد داروها می تواند بر تحرک، هوشیاری عمومی، افزایش خطر افتادن و کنترل ادرار تاثیر بگذارد. عوارض برخی از داروها بر مثانه و برخی دیگر منجر به یبوثت می گردد. بعنوان مثال دیورتیک ها بروز تکرار و یا تعجیل در ادرار به همراه یبوثت می شوند.
راهکار: اگر بنا به گزارش مراجع، عدم کنترل پس از مصرف داروی جدید ایجاد شده باشد، ارجاع به پزشک، بررسی منظم دارویی بیمار توسط پزشک به منظور تعین عوارض عدم کنترل دارویی.
کنترل ادرار و مدفوع و مایعات
- بسیاری از مراجعان فکر می کنند با نوشیدن کمتر مایعات و آب، تعدادرفتن به دستشویی را کاهش می دهند. اما درحقیقت مصرف کم آب می تواند موجب عوارضی چون مدفوع سفت و خروج سخت آن ، بروز عفونت ، یبوثت، تغلیظ ادرار، حریک مثانه افزایش خطرابتلا به عفونت مجاری ادراری می گردد.
راهکار: حداقل روزی 1.5 لیتر مایعات (8فنجان ، 6لیوان)در روزنوشیده شود. برای مراجعان با مشکل تحرک فلاکس لیوان در نزدیک فرد، مایعات دردسترس فرد باشد. کاهش یا اجتناب از مصرف نوشیدنی هایی چون قهوه و نوشابه گازدار، چای که باعث تحریک مثانه میشوند.نوشیدن مایعات زمانبندی شود عمده مایعات درروز نوشیده شودو از میزان مصرف درشب کاسته شود. در بسیار از افراد عدم کنترل ادرار به علت مصرف زیاد آب می باشد. کاهش تدریجی (روزی یک لیوان کم کنیم) به این مشکل کمک می کند. مصرف میوه و سبزیجات با غذا به برای مراجع با یبوثت مفید می باشد. این مواد موجب افزایش حرکت دودی روده ها می شود. توصیه معمول مصرف پنج وعده سبزیجات و میوه است.
یبوثت
علاوه براینکه می توند باعث مشکل بی اختیاری مدفوع شود. مشکل ادراری نیزتشدید می نماید. فعالیت ورزشی و تمرین مناسب علاوه بر تاثیر برحرکات روده موجب افزایش اشتها نیز می شود. برخی داروها ،نوشیدن کم مایعات ، تغذیه ناکافی ، نداشتن توالت ،می تواند در بروز یبوثت موثر باشد.
راهکار: تشویق مراجع به رفتن به دستشویی به محض احساس دفع،فراهم نمودن فرصت کافی و فضای خصوص برای دفع،تشویق مراجع به مصرف میوه ، سبزیجات ، آب کافی ، ارزیابی توسط پرستار در صورتیکه مراجع مشکوک به عدم کنترل ادرارو مدفوع می باشد.
کنترل ادرار و مدفوع و مشکلات روانشناختی
گاهی اوقات بی اختیاری ناشی از مشکلات روانشناختی هست، احساس رضایت از خود می توند به مراجع انگیزه دهد ، افسردگی اورا کاهش و توجه اورا به کارکرد بدینیش افزایش دهد. خستگی یکی از علامت شایع در اختلالات مغزو اعصاب هست و ممکن است فردی برای رفتن به توالت تنبلی یا از آن طفره رود.
راهکار: در صورت وجود مشکل ذهنی درخواست مشاوره از متخصصین مربوطه ، یافتن راه حل درمانی جهت کاهش انرژی برای رفتن به توالت وکاهش خستگی ودرنهایت کنترل ادرار و مدفوع
کنترل ادرار و مدفوع و عوامل محیطی
موانع معماری و عدم تطابق سازی محیطی در مواردی موجب بی اختیاری و عدم کنترل و ادرار و مدفوع کامل در فرد می شود.
راهکار بررسی وضعیت منزل مراجع جهت تسهیل در رسیدن آسانتر و امن تر به توالت ضروری هست.
سایر عوامل موثر
- مشکلات افتادن و و ترس از آن و عدم کنترل ادرارو مدفوع اغلب باهم در ارتباطند.
- نوع لباس:حفظ کنترل ادرار برای مراجع اغلب مشکل ساز است بخصوص در مواردی که لباس های او تنگ و بسیار سفت، دارای دکمه و زیپ و پوشیدن لباس های زیاد روی هم باشد.این شریط باعث افزایش مانورهای لازم برای رسیدن به توالت می شود.
- موضوعات فرهنگی : اگاهی از فرهنگ مراجع در مدیریت مشکلات کنترل ادرار و مدفوع بسیار حائز اهمیت هست وباید به آن احترام گذاشت .