فعالیت های روزمره در ضایعه نخاعی یکی از مهمترین جنبه های زندگی است که تحت تاثیر بیماری قرار می گیرد. فعالیت های روزمره زندگی شامل تمام فعالیت هایی است که ما در طی 24 ساعت شبانه روز انجام می دهیم. این فعالیت ها شامل مهارت های مراقبت از خود، خواب، غذا خوردن، کار و هر فعالیت ممکن دیگر می باشد. انجام فعالیت های روزمره در ضایعه نخاعی ممکن است سخت باشد. با اینکه زندگی پس از ضایعه نخاعی کاملا متفاوت با قبل خواهد بود، اما هدف نهایی کاردرمانی در ضایعه نخاعی، رسیدن به حداکثر استقلال است. در ادامه می خواهیم بیشتر در مورد فعالیت های روزمره در ضایعه نخاعی و رسیدن به حداکثر استقلال بخوانیم.
آسیب طناب نخاعی چیست؟
طناب نخاعی، یک طناب نرم و دسته ای از اعصاب است که از پایه مغز تا کمر کشیده می شوند. این طناب از درون کانال نخاعی عبور می کند. این کانال از روی هم قرار گرفتن سوراخ های مهره ای استخوان های ستون فقرات تشکیل می شود. ستون فقرات استخوانی از این طناب محافظت می کند.
طناب نخاعی، پیام هایی را بین مغز و سایر قسمت های بدن جا به جا می کند. این پیام ها به ما امکان حرکت، لمس، احساس و… را می دهند. آسیب به نخاع سبب توقف این پیام ها در زیر سطح ضایعه می شود. هرچه آسیب به مغز نزدیک تر باشد، بدن بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرد. آسیب نخاع و محدود شدن حس و حرکت باعث محدودیت در انجام فعالیت های روزمره در ضایعه نخاعی می شود.
- آسیب به وسط پشت معمولاً روی پاها تأثیر می گذارد (اصطلاح علمی پاراپلژی).
- آسیب به گردن می تواند بر بازوها، قفسه سینه و پا ها تأثیر بگذارد (اصطلاح علمی کوادریپلژی).
آسیب نخاعی ممکن است کامل یا ناقص باشد. فردی که آسیب کامل داشته باشد هیچ حسی و حرکتی زیر سطح ضایعه ندارد. در آسیب ناقص، فرد مقداری حس یا حرکت در منطقه آسیب دیده دارد. بسته به شدت و سطح آسیب، انجام فعالیت های روزمره در ضایعه نخاعی مختل می شوند.
پس از آسیب نخاعی چه اتفاقی می افتد و فعالیت های روزمره در ضایعه نخاعی به چه شکل انجام خواهند گرفت؟
درمان در بیمارستان جهت جلوگیری از آسیب بیشتر به نخاع و ستون فقرات بلافاصله شروع می شود. همچنین سعی می شود فشار خون پایین نگه داشته شده و اقداماتی نیز برای کمک به تنفس انجام می گیرد. همچنین برای کاهش التهاب طناب نخاعی از دارو های استروئیدی استفاده می شود.
بیمار از نظر تست لمس نقطه ای و لمس سبک در سرتا سر بدنش بررسی خواهد شد. همچنین پزشک از بیمار می خواهد تا قسمت های مختلف بدنش را حرکت دهد و قدرت عضلانی اش را آزمایش خواهد کرد. این آزمایشات برای فهم شدت آسیب و میزان احتمال برگشت حس و حرکت مناسب هستند. همچنین میزان محدودیت انجام فعالیت های روزمره در ضایعه نخاعی را مشخص می کنند. زمان طلایی برای بهبودی پس از ضایعه نخاعی 6 ماه می باشد.
به محض این اینکه وضعیت بیمار ثابت شد، توانبخشی شروع می شود. هدف از توانبخشی کمک به آمادگی افراد برای زندگی پس از آسیب و رسیدن به حداکثر استقلال می باشد. آنچه در توابخشی رخ می دهد به میزان آسیب دیدگی بیمار بستگی دارد. تیم توانبخشی به شما کمک می کنند تا یاد بگیرید که:
- از بروز مشکلاتی مانند آسیب های ناشی از فشار جلوگیری کنید.
- برای تقویت و انعطاف پذیری عضلات خود ورزش کنید.
- برای کمک به سالم ماندن و کنترل وزن خود از یک رژیم متعادل استفاده کنید.
- کارهایی مانند کنترل مثانه و روده را که اکثر مردم بدون فکر کردن انجام می دهند را بیاموزید انجام دهید.
- از ویلچر و وسایل کمکی دیگر استفاده کنید تا بتوانید کارهای موردعلاقه خود را انجام دهید. این وسایل کمکی همچنین در انجام فعالیت های روزمره در ضایعه نخاعی کمک می کنند.
چیزهای زیادی برای یادگیری وجود دارد ، و ممکن است گاهی اوقات طاقت فرسا به نظر برسد. اما با تمرین و پشتیبانی راحت تر خواهد شد.
زندگی پس از ضایعه نخاعی به چه شکل است؟
آسیب نخاعی برخی موارد را در زندگی برای همیشه تغییر می دهد. اما با این وجود می توانید زندگی کامل و با ارزشی داشته باشید. یک جمله معروف بین افراد دارای آسیب نخاعی وجود دارد که می گوید: “قبل از آسیب دیدگی شما می توانستید 10 هزار کار انجام دهید. اکنون می توانید 9000 کار انجام دهید. بنابراین آیا شما نگران 1000 کارهایی هستید که نمی توانید انجام دهید یا روی 9000 کاری که قادر به انجام آن هستید تمرکز خواهید کرد؟” فعالیت های روزمره در ضایعه نخاعی ممکن است تا حدودی محدود شوند ولی این محدودیت ها مانعی برای پیشرفت شما نخواهند بود.
یکی از مسائل مهم در روند بیماری افراد دارای آسیب نخاعی، سازگاری است. پس از سازگاری، بسیاری از افراد دارای ضایعه نخاعی قادر به کار کردن، رانندگی، ورزش، و داشتن روابط و خانواده هستند. توجه به این نکته مهم است که زندگی پس از ضایعه نخاعی کاملا متفاوت خواهد یود.
سازگاری و زندگی با آسیب نخاعی می تواند سخت باشد. شما ممکن است گاهی احساس ناراحتی یا عصبانیت کنید و یا برای توانایی های از دست رفته خود غمگین باشید. ابراز این احساسات مهم است تا مانع از پیشروی شما نشود. با خانواده و دوستان خود صحبت کنید، از گروه های حمایتی ویا گفت گو های اینترنتی استفاده کنید. صحبت با سایر افرادی که دچار ضایعات نخاعی هستند می تواند کمک بزرگی باشد.
سازگاری چیست؟
در زندگی هر شخصی ممکن است تغییراتی ایجاد شود. سازگاری عبارت است از توانایی تطبیق و یا عادت کردن به شرایط جدید زندگی. از دست دادن شغل، طلاق و از دست دادن یکی از عزیزان تغییراتی هستند که می توانند چالش برانگیز باشند. بدون شک آسیب نخاعی نیز یک وضعیت جدید و چالش برانگیز است. ضایعه نخاعی تقریبا بر تمام جنبه های زندگی فرد تاثیر می گذارد. فعالیت های روزمره در ضایعه نخاعی به شدت تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. ممکن است بازگشتن به زندگی قبل از آسیب، سازگاری و عادت به شرایط جدید سخت و چالش بر انگیز باشد. دوره اولیه سازگاری می تواند بسیار سخت باشد اما بیشتر افراد این دوره را با موفقیت پشت سر خواهند گذاشت. سپس، آنها ادامه می دهند تا با تغییرات مداوم در زندگی، مانند چیزی که همه تجربه می کنند، سازگار شوند.
مردم چگونه با ضایعه نخاعی سازش می کنند؟
انتظارات افراد از زندگی بعد از آسیب دیدگی متفاوت است. بعضی ممکن است به دنبال خوشحالی باشند که به دنبال فعالیت های معنی دار و لذت بخش معنی می یابد. این خود باعث جلوگیری از استرس و اضطراب فرد می گردد. همچنین به سازماندهی فعالیت های روزمره در ضایعه نخاعی کمک می کند. توجه به چند نکته برای سازگاری با زندگی پس از ضایعه نخاعی می تواند به شما کمک کند:
- شخصیت و نحوه سازگاری شما با تغییرات زندگی معمولاً پس از آسیب تغییر نمی کند. بنابراین، شما به روش خود و در زمان مناسب با زندگی پس از ضایعه سازگار خواهید شد.
- ممکن است در هفته ها و ماه های اولیه بعد از آسیب، احساس متفاوتی در مورد بدن خود داشته باشید. شما تصویر بدنی متفاوتی از خود خواهد داشت. به همین دلیل یاد می گیرید که فعالیت هایتان را به شیوه ای جدید مدیریت کنید.
- شما ممکن است در مورد برخی ارزش های خود تجدید نظر کنید. به این معنی که اهداف جدیدی برای خودتان در نظر بگیرید و برای رسیدن به آن ها برنامه ریزی کنید.
5 عادت ضروری هنگام انجام فعالیت های روزمره در ضایعه نخاعی
اگر بعد از آسیب نخاعی که حتی فلج جزئی رخ دهد، زندگی هرگز مانند قبل نخواهد شد. بسیاری از فعالیت های روزمره در ضایعه نخاعی پیچیده تر از گذشته خواهند شد. از جمله عاداتی که برای افراد دچار آسیب نخاعی ضروری می باشد، می توان موارد زیر را اشاره کرد:
- استفاده از سوند
هنگامی که ضایعه نخاعی جلوی پیام های عصبی از مثانه به مغز را می گیرد، استفاده از سوند به یک نیاز روزمره تبدیل خواهد شد. دانش و آگاهی خود را در مورد سوند ها و انواع آن افزایش دهید. از سوند هایی استفاده کنید که خطر عفونت ادراری را کاهش می دهند.
- داشتن برنامه برای تخلیه روده
روده و کنترل مدفوع نیر همانند مثانه به دلیل ضایعه نخاعی تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. به همین دلیل داشتن یک برنامه منظم برای مدیریت روده ضروری است. انواع مختلفی از برنامه های مدیریت روده وجود دارند؛ از دفع دستی تا تحریک دیجیتالی، شیاف و….
- ورزش
داشتن یک تمرین منظم و روزانه برای افراد ضابعه نخاعی امری حیاتی است. ورزش به انجام هرچه آسان تر فعالیت های روزمره در ضایعه نخاعی کمک می کند. پیشنهاد می شود که به صورت روزانه به تمرینات کششی و تقویتی بپردازید و بی تحرکی خود را جبران کنید.
- کاهش فشار
نشستن و یا دراز کشیدن طولانی مدت در یک وضعیت می تواند باعث ایحاد زخم شود. همچنین این وضعیت ها گردش خون را به ناحیه تحمل وزن مختل می کنند. در وضعیت نشسته هر نیم ساعت 1 بار به مدت 1 الی 2 دقیقه از طریق کشش یا تغییر موقعیت این فشار را کاهش دهید.
- پوست خود را بررسی کنید
دنبال لکه های پوستی، خون مردگی، سوختگی، آسیب و… در پوست خود باشید. به این صورت ممکن است زخم های فشاری را قبل از آنکه وخیم شوند پیدا کرده و درمان کنید.