ضایعه نخاعی
ضایعه نخاعی عبارت است از ایجاد آسیبی در طناب نخاعی که منجر به تغییر موقت یا دائمی درعملکرد سیستم های حرکتی حسی یا اتونوم می گردد. ضایعه نخاعی یا آسیب طناب نخاعی از جمله اختلالاتی است که ممکن است در هر سنی رخ دهد و سبب نا توانایی و محدودیت هایی در افراد مبتلا به آن می شود. و افراد زیادی را به مراکز توانبخشی جهت مداخلات فیزیوتراپی و کاردرمانی می کشاند. ام این ضایعه واقعا چیست؟ چگونه سبب محدودیت می شود؟ تا چه حد قابل درمان است؟ چگونه زخم بستر را درمان کنیم؟ در ادامه مطالب مفیدی را در این باره خواهیم خواند.
انواع ضایعات نخاعی
فرد دارای ضایعه نخاعی ، فردی است که دارای ضایعه و آسیب طناب نخاعی و عوارض ناشی از آن به صورت پاراپلژی یا تتراپلژی گردیده است .
- ضایعه نخاعی نوع تروماتیک
- ضایعه نخاعی نوع غیر تروماتیک
بیماری های تروماتیک(ناشی از یک آسیب خارجی) نخاعی که ناشی از هر گونه آسیب بر اثر اعمال نیروی خارجی است که منجر به آسیب ستون فقرات محافظ نخاع گردیده است و با آسیب بافت نرم نخاعی همراه است. بیماری های غیر ترماتیک نخاع به ان دسته از ضایعه نخاعی اطلاق می گردد که بدون آسیب به ستون فقرات براثر عوامل غیر از شکستگی یا اسیبی به علت غیر از عوال خارجی مانند اجسام تیز و گلوله و … ایجاد شده باشد. مانند بیماری های نظیر:
- تومور های نخاعی
- سل نخاعی
- مولتیپل اسکلروزیس(MS)
- امیوتروفیک لترال اسکلرئزیس
- بیماری پاژه
- کالو
- همچنین هر بیماری ناشی از عوامل داخلی و متعاقب التهاب باشدحتی عفونت های نخاعی نیز در این دسته قرار میگیرند
در یک تقسیم بندی کلی دیگر ضایعات نخاعی برحسب درجه آسیب به دوسته کامل و ناکامل تقسیم می شوند.
آسیب کامل نخاعی:
حالتی است که در یک یا چند بخش نخاع ارتباط بین راسنای نخاع به طور کامل گسسته شده وقطع گردیده است و پس از مدتی حفره ای جدا شده به واسطه ی جدایی نخاع با بافت همبند پوشیده و عملا ارتباطی مابین دو قسمت جداشده وجود نداشته باشد.
آسیب ناکامل نخاعی:
حالتی است که نخاع به نحوی پیوستگی خودرا در مقطع طولی و عرض خود حفظ کرده باشد و cord مرکزی دچار قطع کامل نشده باشد، بیماران ضایعه ناعی این دسته حس اطراف انوسشان از بین نرفته و یا اینکه توانایی انقبض اسفنکتر را دارند یا اینکه حس عمیق رکتوم را داشته باشند .
کاردرمانی بیماران ضایعه نخاعی
توانبخشی و کاردمانی ضایعه نخاعی براساس تعریف سازمان جهانی بهداشت یک فرآیند پیشرونده ، پویا ، هدفمند، و غالبا محدود از نظر زمانی است که به افراد دارای آسیب نخاعی ، توانایی رسیدن به سطح عملکردی مطلوبشان از نظر ذهنی ، فیزیکی ، شناختی و اجتماعی را می دهد.
هدف کاردرمانی ضایعه نخاعی کمک به فرد در جهت کسب حدکثر استقلال عملکردی ممکن است به نحوی که فرد قادر به بازگشت به زندگی درخانه و جامعه و مشارکت کامل در فعالیت های حرفه ای و تحصیلی خود را داشته باشد
اهداف و وظایف توانبخشی و کاردرمانی در بیماران ضایعه نخاعی:
- تمرین ایستادن و وزن اندازی و جابجایی وزن
- راه رفتن با یا بدون اورتز
- تمرینات تحرک در تخت و جابه جایی ها در ویلچر
- تجویز واموزش استفاده ازاورتز اندام تحتانی
- باز آموزی عضلانی و اموزش کنترل حرکتی
- تمرینات تقویتی و کشششی و آب درمانی
- برنامه درمان زخم و کنترل و مراقبت های پوستی جهت جلوگیری از زخم های فشاری
- ارزیابی صندلی چرخ دار ، آموزش تحرک با صندلی چرخ دار
- اموزش نحوه ی درست نشستن بیمار ضایعه نخاعی که ضمن حفظ تعادل قادر به انجام کارهای روزمره ی زندگی اش باشد .
- اموزش فعالیت های روزمره زندگی بیمار ضایعه نخاعی شامل : استحمام ، رفتن به دستشویی، پوشیدن ودر اوردن لباس و غذا خوردن و جابه جایی، فعالیت های اجتماعی ، ارتباطی عملکردی ( نوشتن ، تلفن ژدن)
- مهارت ها زندگی مستقل نظیراماده کردن غذا ، مدیریت منزل
- بازگشت فرد ضایعه نخاعی به جامعه و کار
- طراحی و ساخت و به کار گیری اسپینلت های اندام فوقانی برای بیمار ضایعه نخاعی
- تطابقات لازم درخانه و محل تحصیل و محل کار
فیزیوتراپی در ضایعه نخاعی
فیزیوتراپی در ضایعه نخاعی باید در سریع ترین زمان ممکن بعد از ایجاد آسیب شروع شود. افرادی که دچار این ضایعه می شوند لازم است با یک فیزیوتراپ متخصص اعصاب در ارتباط باشند. ضایعه نخاعی می تواند تغییراتی بر زندگی فرد و نزدیکانش وارد کند. یک فرد دچار ضایعه نخاعی با چالش های قابل توجهی در طول زندگی اش رو به رو خواهد شد. یک نقش مهم فیزیوتراپی در ضایعه نخاعی، حمایت و راهنمایی بیمار در مواجهه با این چالش ها می باشد. به این ترتیب فرد می تواند کیفیت زندگی خود را بالا ببرد. همچنین اعضای خانواده و نزدیکان نیز می آموزند خود را با شرایط جدید پیش آمده هماهنگ کنند. فیزیوتراپیست های متخصص اعصاب برنامه درمانی خود را براساس نیازهای شخصی ویژه ی هر بیمار تنظیم می کنند.
اهداف مداخلات فیزیوتراپی در ضایعه نخاعی
- ایجاد یک فرایند درمانی منظم که مراجع محور، جامع و هماهنگ باشد.
- مداخله و برنامه ریزی زود هنگام برای جلوگیری از آسیب بیشتر.
- رسیدگی به فعالیت های عملکردی، فیزیکی و حرکتی بیمار.
- بهبود استقلال فرد در انجام فعالیت های روزمره زندگی. مانند حمام کردن، لباس پوشیدن، غذا خوردن، نظافت و تحرک.
- استفاده از وسایل و تجهیزات کمکی برای رسیدن به حداکثر استقلال.
- بازگشت بیمار به جامعه و دستیابی به موقعیت اجتماعی قبلی خود
اتونومیک دیس رفلکسی در ضایعه نخاعی
اتونومیک دیس رفلکسی موقعی اتفاق می افتد که یک تحریک در زیر سطح اسیب نخاعی ایجاد می شود و موجب فعالیت انعکاسی بیش ازحد درسیستم عصبی خودکار می گردد و این مسئله طبیعتا دردناک است . چنانچه عامل دیس رفلکسی مشخص و درمان نگردد، فشار خون به طور خطرناکی بالا رفته و احتمالا منجر به بروز خونریزی مغزی ، ضعف و غش و تپش قلب می گردد.
اتونومیک دیس رفلکسی معمولا در افرادی که دارای ضایعه نخاعی دربالای سطح T6,T7 هستند، اتفاق می افتد. با وجود اینکه بیشتر اشخاص دارای ضایعات بالاتر از سطح T6در معرض اتونومیک دیس رفلکسی هستند. اما تحقیقات اخیرا انجام شده است، دلالت بر این دارند که این مشکل در افرادی که مبتلا به ضایعات پایین تر از سطوح سینه ای هستند نیز اتفاق می افتد، اما میزان وقوع آن به ندرت است .
علائم و نشانه ها اتونومیک دیس رفلکسی درضایعه نخاعی عبارتند از :
- افزایش ناگهانی فشار خون:علامت اتونومیک دیس رفلکسی د ر افراد آسیب نخاعی افزایش 20 تا 40 میلی متر جیوه در فشار سیستولیک است . بالا رفتن فشار سیستولیک و افزایش آن از حد 150 به اندازه ای خطرناک میگردد که اگرسریع کنترل نگردد،می تواند باعث سکته ، حملات تشنجی یا حتی مرگ فرد شود.
- سردرد شدید وضربانی
- برادیکاردی
- بر افروختگی و لک شدن پوست سروگردن
- تعریق فراوان ، به خصوص در صورت وگردن و شانه ها ، این حالت اغلب بالای محل اسیب نخاع است .( اغلب نه همیشه)
- دانه دانه شدن پوست مثل قرار گرفتن در معرض سرما
- گرفتگی بینی
- تاری دید و یا وجود نقاط نورانی در حوزه دید
- احساس سرما بدون تب
- کوتاه شدن تنفس و اضطراب
شایعترین علل اتونومیک دیس رفلکسی در فرد ضایعه نخاعی
- وجود عوارض در مثانه از جمله تورم مثانه بدلیل افزایش فشار از داخل ، انسدادسوند ، عفونت دستگاه ادراری
- مشکلات روده ای مثل یبوست
- عوارض پوستی مثل زخم های فشاری ، سوختگی ، لباس های تنگ ، فرورفتن ناخن انگشت پا در گوشت
- سایر عوامل مانند شکستگی ها ، سنگ های کلیوی ، زایمان ، اسپاسم های مربوط به قاعدگی ، تورم شکم ، استرچ عضلانی دردناک، تغییرات دمایی محیط و ..
اقدامات درمانی اتونومیک دیس رفلکسی در فرد ضایعه نخاعی:
نکته مهم :اتونومیک دیس رفلکسی یک اورژانس پزشکی محسوب می شود.
نشستن به صورت مستقیم یا قراردادن پا ها درسطح پایین تر
- این وضعیت به پایین تر آمدن فشار خون کمک می کند.
- جستجو جهت یافتن علت مشکل
- آزاد کردن بدن از لباس های تنگ
- در صورت امکان گرفتن فشار خون و کنترل آن
- کنترل مثانه
- باید سوند ازنظر انسداد و پیچ خوردگی و کیسه ادراری از جنبه پر بودن کنترل شود.
- شستشوی سوند یا تعویض آن
- استفاده از ژل های بی حس کننده جهت بی حسی
باید خاطر داشت که :
گاهی اوقات اقداماتی که فرد جهت حل مشکل جاری انجام می دهد، ذاتا شرایطی را فراهم می آورد که ممکن است سیستم اتونومیک را حداقل بطور موقتی در وضعیت بدی قرار دهد. به عنوان مثال :رفع انسداد سوند،قرار دادن سوند یا تخلیه ی روده می تواند این شرایط را ایجاد کند. لذا کلیه اقدامات باید با دقت ومراقبت بیشتر صورت پذیرد. چنانچه فشار خون و سایر غلائم سریعا اصلاح نشوند؛ بایستی سریعا طی مشاوره های پزشکی بررسی های لازم صورت بگیرد. فرد بایستی بداند که چه کاری باید انجام دهد، چرا که ممکن است افراد دیگر حتی پزشکان از بروز اتونومیک دیس رفلکسی در فرد نخاعی بی اطلاع باشند.
همیشه باید فرد برگه اطلاعاتی یا کارت مخصوص اتونومیک دیس رفلکسی خودرا همراه داشته باشد. به نحوی که انرا خود نگهداری نموده و یا جهت اقدامات لازم انرا به افراد دیگر ارئه دهد، ضمنا این کارت ها را می توان از طریق مراکز ضایعات نخاعی تهیه نمود.
زخم بستر در بیماران ضایعه نخاعی
زخم فشاری عبارت است از یک ناحیه نکروز سلولی که دراثر فقدان گردش خون درآن ناحیه ایجاد شود.
مراحل پیدایش زخم بستر
تشکیل زخم بستر از چهارمرحله میگذرد. در مراحل اول شدت آن کم بوده و در مراحل بعدی شدت آن بیشتر می شود . این مراحل به ترتیب عبارتند از:
مرحله اول
- پوست سالم است
- در کسانی که رنگ پوستشان روشن است پوست قرمز شده است وقتی با انگشت به ان فشار می آوریم سریع سفید نمی شود
- پوست ممکن است دردناک ، سفت، نرمتر از معمول ، سردتر یا گرم تر از معمول شود.
مرحله دوم
- لایه رویی پوست (اپیدرم)از بین می رود.
- یک زخم کمی فرو رفته به رنگ صورتی یا قرمز درمحل تشکیل می شود.
- ممکن است در محل تاول تشکیل شود.
مرحله سوم
- چربی زیر پوست نمایان می شود.
- زخم گود می شود
- ته زخم بافت مرده زردرنگی است.
- آسیب ممکن است به زیرپوست سالم هم نقب بزند.
مرحله چهارم
- عضله ، تاندون یا استخوان نمایان می شود.
- کف زخم بافت مرده خشکیده هست
- آسیب وسعت یافته و به زیر پوست به ظاهر سالم هم گسترش یافته است.
زخم بستر بیشتر در کجا دیده می شود؟
- مرحله اول. رنگ پوست قرمز می شود و با فشار آوردن روی ان نقطه رنگ آن تغییر نمی کند.
- مرحله دوم. قسمت هایی از سطح پوست از بین می رود، چیزی شبیه تاول
- مرحله سوم. ازبین رفتن تمامی بافت های پوست، در این مرحله زخم باز است.
- مرحله چهارم. ازبین رفتن تمامی بافت های پوست و لایه های زیرین آن حتی عضلات تا استخوان
در کسانی که مدت زیادی در بستر درحال دراز کش به پشت قرار گرفته اندزخم بستر بیشتر در نواحی زیر دیده می شود:
- پشت سر
- پشت استخوان های کتف
- پشت استخوان های ساکروم درست بین دو برجستگی ساکروم
- پشت پاشنه
در کسانی که به دلیل ضایعه نخاعی مدت زیادی در حالت درازکش به شانه قرار گرفته اند زخم بستر ممکن در نواحی زیر دیده شود:
- کناره های سر
- گوشه لاله گوش
- تروکانتر بزرگ
- روی سر فیبولا
- روی پوست مالئول خارجی
در کسانی که مدت زیادی در ویلچیر می نشینندزخم بستر می توانددرمحل های زیر تشکیل شود:
- پشت استخوان ساکروم درست بین دو برجستگی باسن یا روی برجستگی باسن
- پشت استخوان های کتف یا ستون مهره ها
- پوست روی ساعد یا ران در جاییکه روی صندلی تکیه می دهند.
به طورکلی شایع ترین محل های زخم های فشاری استخوان ساکروم و دنبالچه می باشد که ممکن است به دنبال ضایعه نخاعی و وضعیت ثابت طولانی در بستر رخ دهد.
علت زخم بستر
گرچه فشار مدواوم بر پوست شایعترین علت زخم بستر هست دیگر دلایل عبارتند از :
1 نیروهای برنده ومالشی
نیروهای برنده ومالشی باعث کشیدگی پوست وگرفتگی در جریان خون پوستی می گردد و نهایتا منجر به گردش خون ضعیف پوستی می گردد. در فرد ضایعه نخاعی بستری در تختخواب به علت کشیده شدن برروی تخت این نیروهای برنده و بالشی باعث تخریب پوستی می شود. این شرایط هنگامی که سرتخت بیش از 30 درجه بالا بیاید نیز رخ می دهد. این فشار ها برنواحی تحتانی کمر و انتهای بدن اعمال می گردد.
2. رطوبت
رطوبت ناشی از تعریق، ادرار و مدفوع پوست را نازک و مستعد صدمات ناشی از فشار می نماید.
3. کاهش حرکت
افرادی که خود را بدون کمک حرکت میدهند، درخطر کمتری برای ایجاد زخم بستر قرار دارند زیرا به صورت دوره ای نیروی وزن خودرا تغییر می دهند.
4. کاهش حس
در کسانی که به ضایعه نخاعی و دیگر مشکلات عصبی منجر به کاهش حس درد مبتلا هستند. در این بیماران جریان خون پوستی حتی قبل از فشار پوستی مختل می باشد. فرد مبتلا به کم خونی در معرض خطر ابتلا به زخم بستر می باشد وحتی درصورت سالم بودن جریان خون پوست قادر به حمل اکسیژن کافی به سلول های پوستی نمی باشد.
5. سوء تغذیه
در افرادی که روزانه به میزان کافی پروتئین، ویتامین C,E، کلسیم و روی دریافت نمی کنند احتمال زخم بستر بیشتر است.
6. سن
در سنین بالاتر از 85 سال و به علت نازک شدن پوست ، احتمال ابتلا به زخم بستر بیشتر می شود. با افزایش سن چربی زیر پوستی به سمت مناطق عمقی انتقال می یابد. چربی زیر پوستی نقش محافظتی را در پوست ایفا می کند.
سیر مورد انتظار زخم بستر
فاکتورهای زیادی سیر بیماری را تحت تاثیر قرار میدهند. این فکتورها عبارتنداز:
- شدت زخم
- نوع درمان
- سن بیمار
- حال عمومی بیمار
- و ضعیت تغذیه
- توانایی حرکت بیمار
زخم های عمیق درجه 2 تا درجه 4 بعداز 6 هفته تا سه ماه بهبود می یابند. 30% زخم های درجه 2، 50% زخم های مرحله 3، و 70% از زخم های مرحله 4 بهبود به زمانی بیشتر از6 ماه نیازمند می باشند.
فاکتورهای خطربرای ایجاد زخم بستر در بیماران ضایعه نخاعی عبارتند از:
- بی اختیاری مدفوع وادرار
- عدم توانایی حرکت دادن بدن و مشکلات سیستم گردش خون
علائم عفونی شدن زخم:
- دردناک شدن اطراف زخم
- بدبوشدن زخم
- عفونت زرد رنگ یا سبز رنگ ضخیم
- تورم اطراف زخم از
- تب و گیجی، افزایش ضربان قلب و ضعف جسمانی نیز از نشانه های پخش شدن عفونت دربدن می باشد.
زخم بستری در افرادزیر شایع تر می باشد:
فرد مبتلا به فلج عضلانی، دوره ی نقاهت طولانی بعداز جراحی، درمان طولانی مدت در بخش مراقبت های ویژه ناتوانی در اثر التهاب مفاصل، سکته، ضایعه نخاعی یا مشکل یا مشکل عصبی نظیر مولتیپل اسکلروزیس (MS)
درمان زخم بستر:
درمان این زخم ها به مراقبت زیادی نیاز دارد که چندین بخش مهم دارد. در درمان این بیماران تغذیه و جلوگیری از عفونت( شستشوی زخم با سرم )و تغییر وضعیت بیماربه صورت مداوم اهمیت زیادی دارد امروزه از روش های نوینی برای درمان این زخم ها استفاده می شود که تاثیر بسزایی در پیشرفت بهبودی آن ها دارد که به پانسمان های تخصصی معروف هستند در این روش از پانسمان های پیش ساخته ای استفاده می شود که دارای نقره وکربن ( برای جلوگیری از عفونت و بوی نامطبوع زخم ) و یا مواد معدنی ( که دررشد سلولی تاثیر دارند) می باشند
برای مثال دریک فرد پیرنسبتا سالم ، با وضعیت تغذیه مناسب و دارای توانایی حرکت احتمال بهبود زخم بستری مرحله 2 درمدت 1-6 هفته زیاد است.
درمان وابسته به مرحله زخم بستر می باشد. ابتدا نواحی پوستی نزدیک به زخم توسط فیلم های محافظت کننده یا مواد محافظت کننده یا مواد محافظ ضد رطوبت پوشانده شده تا ازدرگیری این نواحی جلوگیری شود . پانسمان ویژه نواحی صدمه دیده باعث تسریع بهبود و جداسازی بافت مرده می گردد. لازم است منطقه وسیعی ازبافت مرده از طریق جراحی و داروهای ویژه ای جدا شود.
زخم های عمقی نیازمند پیوند پوست و دیگر جراحی های بازسازی می باشد. درصورت عدم بهبود پوست طی چندروز بعد از شروع درمان، پزشک انتی بیوتیک ( پماد، قرص یا داروی داخل وریدی ) تجویز می نماید. همچنین در صورت بروز علائم عفونت در زخم بستر نیز انتی بیوتیک تجویز می شود. دربسیاری ازموارد زخم بستر خوب است . زخم ها بستر مرحله 2 طی چند هفته بهبودی می یابند. اگر روش های درمانی دربهبود زخم بستر3، 4موثر نبود، اغلب روش های جراحی به کار می روند.
پیشگیری زخم بستر
متخصصین سلامتی متخصص متقعدند که 50 درصد اززخم های بستر از طریق کاهش فشار موجود در پوست و صدمات پوستی قابل پیشگیری می باشند.روش های پیشگیری از زخم بستر در افراد غیر متحرک عبارتند از :
کاهش فشار پوستی
وضعیت بدن فرد بستری درتخت یا نشسته بر صندلی را هر دو ساعت تغییر دهید. برای بالابردن بازوها ، پاها، کفل ها ، لگن از بالش استفاده نمایید. برای کاهش فشار به کمر و نواحی تحتانی از تشک های آبی یا مرتعش ( مواج) استفاده نمایید.
کاهش نیروهای برنده و مالشی
ازکشیده شدن بیمار برروی تخت جلوگیری نمایید تابرای مدتی بدن خودرا بلند کرده و از تخت جدا نماید.تا برای مدتی بدن خودرا بلند کرده و ازتخت جدا نماید.تخت را از ذرات ریز تحریک کننده پوست نمیز نماید و سرتخت را بیش از 30 درجه بلند نکنید . بالشتک هایی را از زیرآرنج بیمار قرار دهید تافشارهای مالشی برارنج کاهش یابد . سربیماررا به ملایمت بشویید و ازخاراندن و محکم شستن پوست خودداری نمایید.
بررسی روزانه پوست فرد بیمار و مبتلا به ضایعه نخاعی
- تمیز نگه داشتن پوست : با یک تمییزکننده نرم ( نه صابون که پوست را خشک می کند) پوست را تمیز کنید. سپس را نه با کشیدن بلکه با حرکت اهسته خشک کنید.پیش ازاقدام به تمیز کردن پوست/ زخم یا هرگونه تماس با ان شخصی که این کاررا انجام می دهد. باید دست خودرا خوب شستشو دهد.
- جلوگیری از خشک شدن پوست: بلافاصله پس از حمام یا شستشو، ازکرم مرطوب کننده مناسب استفاده کنید.
- زمانی که پوست خیلی مرطوب شود که این حالت معمولا ماسراسیون نام دارد احتمال اسیب پذیری آن بیشتر است. پوست ممکن است به علت تماس مستقیم با عرق، ادرار، مدفوع ، یا ترشحات زخم خیلی مرطوب شود.
در صورتی که رطوبت مربوط به مشکل عدم کنترل روده یا مثانه باشد باید اقدامات لازم سریع تر انجام شود:
هرچه زودتر پوست تمیز شود، با استفاده از یک کرم ضد رطوبت از مایعات بدن حافظت شود، پدها ی(بالشتک های زخم بندی ) جاذب با سطحی که سریعا خشک کننده است برای حفظ پوست از رطوبت بکار رود. درصورت ایجاد زخم بستر ، باید از وخیم تر شدن ان جلوگیری کرد. درمان زخم بستر شامل کاهش فشاری که موجب ایجاد زخم شده ، درمان خود زخم ، و بهبود رژیم غذایی و رعایت سایر نکات جهت کمک به بهبود زخم می شود.
پوست بیمار ضایعه نخاعی مبتلا به زخم بستر با مواد شیمیایی تحریک نکنید
از مصرف ضد عفونت های محرک ، پراکسی هیدروژن ، محلول های سدی و موادشیمیایی در تمیز کردن پوست بیمار پرهیز نمایید.
تشویق بیمار به خوردن مواد غذایی
رژیم غذایی باید شامل انرژی کافی ، پروتئین ، کلسیم ، روی ، ویتامین Cو E باشد. درصورت عدم همکاری بیمار ممکن است پزشک مواد مغذی تکمیلی را توصیه نماید.
درصورت وجود زخم ، بدن نیاز به کالری بیشتری برای کمک به درمان دارد. خوردن غذاهای پرکالری و پروتئین مانند پنیر ، بادام زمینی ، مرغ ، گوشت وماهی مفید است. علاوه بررژیم متعادل ، ممکن است بدن فرد به مکمل های غذایی نیاز داشته باشد.
تشویق بیمار ضایعه نخاعی به نرمش های روزانه
ورزش از طریق افزایش جریان خون روند بهبود زخم را تسریع می نماید. دربیماران بستری درتخت می توان نرمش های کششی و ایزومتریک را توصیه نمود.
نکاتی برای قرار گرفتن و حرکت در بستر
برای کسانی که باید دربستر بماند توجه به برخی نکات ضروری است:
- وضعیت پوست را حداقل یکبار در روز باید بررسی کرد، برخی بیماران با اینه می توانند این کاررا مستقلا انجام دهند.
- هردوساعت یکبار باید تغییروضعیت داد.( درصورت لزوم به کمک فرد دیگری )
- درصورت امکان کمی تغییر موقعیت وزن بدن هر 15 دقیقه یکبار مفید است .
- بجای کشیدن بدن روی سطح رختخواب یا صندلی بهتر است برای جابجایی به کمک دست ، آن را بلند کرد
- به هنگام قرار گرفتن به پهلو باید از خوابیدن مستقیم روی استخوان ران پرهیز کرد. وضعیت دراز کشیدن با زاویه 30 درجه بهترین موقعیت را ایجاد می کند. به این منظور بالش ها را بالا بیاورید طوری که سنگینی بدن روی قسمت گوشتی ران بجای استخوان بیفتد.
- برای جلوگیری از سرخوردن به طرف داخل بستر، تا انجا که ممکن است باید قسمت سر بستر را مدت کمتری بالا نگه داشت. ( نه بیش از 30 درجه از سطح افق) سر بستر را می توان درزمان صرف غذا بالا اورد تا از احتمال پریدن غذا درگلو جلوگیری شود . این قسمت را پس از یک ساعت از غذا خوردن به حالت افقی یا نیمه خوابیده قرارداد.
- زمانی که فرد به پشت خوابیده است با استفاده از یک بالشتک نرم که زیر پا قسمت وسط ساق تا قوزک قرار می گیرد، پاشنه پارا باید بالاتر از سطح بستر نگه داشت.
- بالشتک یا بالش نباید مستقیما وفقط زیر زانو قرار داده شوند زیزا این حالت جریان خون به قسمت های انتهایی پا را کاهش می دهد.
- بایداز بالش یا بالشتک های نرم کوچکی هایی استفاده کرد که ازتماس زانوها و قوزک ها را جلوگیری کرد . اگرملافه بستر کثیف شده لازم است، هرچه زودتر مراقب مطلع شودتا آن را تعویض کند.
نکاتی برای قرار گرفتن و حرکت مناسب درصندلی
- لازم است بررسی پوست لااقل روزی یکبار انجام شود.
- بهتر است همیشه برای کاهش فشار برسطوح نشستن که باصندلی درتماس است که از کوسن های مناسب استفاده شود. از کوسن هایی که دوناتی شکل هستند بایدپرهیز کرد چرا که استفاده ازانها باعث کاهش جریان خون به بافت و سبب تورم انها می شوند.
- هریک ساعت یک بار تغییر وضعیت لازم است.
- هر 15 دقیقه بلند کردن بدن ازروی صندلی نیز سودمند است.
*بسته به قدرت فرد استفاده استفاده از یکی از سه روش زیر ونگه داشتن بدن حداقل به مدت 5تا 10 ثانیه دراین وضع توصیه می شود:
- دست ها را روی صندلی گذاشته بدن از روی صندلی بلندشود.
- ارنج روی دسته صندلی فشارداده شده و ان سمت بدن از روی صندلی بلند شود، سپس این کاردرسمت دیگر بدن انجام شود.
- با انحراف بدن به یک سمت ، سنگینی بدن را روی سمت مخالف قرار گیرد و سپس درسمت دیگر همین حرکت انجام شود.
بالای ران ها کمی به سمت جلو کج شده واز بالش یا کوسن های نرم برای جلوگیری از تماس زانوها و قوزک های پا با یکدیگر استفاده شود.
پاها را راحت روی زمین یا پایه صندلی قرا گیرد .
ارنج ، ساعد، و مچ دست ، روی صندلی چرخ دار قرار گیرد.