سرطان چیست؟
حتما خیلی از شما حداقل یک مرتبه واژه ی سرطان به گوشتان خورده است و از آن به عنوان یک بیماری بسیار وحشتناک و ناتوان کننده یاد می کنید؛ اما به راستی سرطان چیست؟ اصطلاح “سرطان” به گروهی از بیماری ها اشاره دارد که با رشد غیر طبیعی یکسری از سلول های بدن همراه می شوند. جالب است بدانید که این سلول ها به دلیل تغییری که در ساختار دی ان ای یا همان یا ماده ژنتیکی شان رخ می دهد، خودشان هم غیر طبیعی می شوند. البته این تنها یک تعریف عمومی است و نمی توان به طور معمول، علت سرطان را برای همه ی افراد به همین مسئله ختم کرد. برخلاف سلولهای آسیب‌دیده ی طبیعی بدن، سلولهای سرطانی در صورت آسیب دیدن، از بین نمی روند؛ بلکه همچنان به تولیدمثل و تشکیل سلول های غیر طبیعی جدیدی ادامه می دهند که میتوانند به سلولهای طبیعی بدن نیز حمله ور شوند. اینجاست که شناخت سرطان و درمان آن به افراد درگیر با این اختلال، کمک فراوانی می کند.
انواع سرطان
جالب است بدانید انواع سرطان ها بر اساس بخش هایی از بدن که سلولهایش درگیر می شوند، از هم تفکیک می گردند. انواع گوناگونی از بیماری های سرطانی تاکنون کشف شده اند و ما به چهار نوع شایع تر از سرطان و درمان آن ها که اغلب توسط کاردرمانگران در بیمارستان های حاد و محیط های توانبخشی دیده می شود، خواهیم پرداخت.
سرطان مغز
هر ساله چندصدهزار نفر در سراسر دنیا، دچار سرطان مغز یا همان تومور مغزی می شوند. سرنوشت این بیماران به خوش خیم یا بدخیم بودن تومورهای مغزی شان مربوط است؛ تومورهای خوش خیم درواقع سلول های سرطانی ندارند و معمولاً پس از برداشته شدن از بدن، مجددا رشد نمی کنند؛ اما تومورهای بدخیم، حاوی سلول هایی سرطانی بوده و اغلب جدی تر هستند و زندگی فرد را شدیدا تهدید می کنند. به تومورهایی که از مغز منشا می گیرند، تومورهای اولیه و به تومورهایی که از سرطان هایی که از سایر نقاط بدن پخش شده اند، منشا می گیرند، تومورهای متاستاتیک مغزی می گویند.
انواع تومورهای مغزی بسته به اندازه و محل قرارگیری آنها در مغز می توانند نقص عملکردی ایجاد نمایند. مشکلات و نقایصی که این بیماران را نیازمند خدمات توانبخشی می کنند، شامل اختلال شناختی، نقص بینایی-ادراکی، از دست دادن حس، ضعف و اختلال در عملکرد روده-مثانه است. اینجاست که تشخیص نوع سرطان و درمان آن اهمیت پیدا می کند.
سرطان ریه
باید بدانید که سیگار، عامل اصلی ابتلا به سرطان ریه می باشد. همچنین دودهای زائد کارخانجات، تشعشعات، آزبست، آلودگی هوا و قرار گرفتن در معرض فلزات سمی سنگین نیز خطر ابتلا به سرطان ریه را در طول زندگی افزایش می دهد.
جالب است بانید که سرطان ریه، کشنده ترین شکل سرطان برای مردان و زنان محسوب می گردد. این نوع از سرطان زمانی که سلولهای سرطانی به نقاط دیگر بدن نیز منتشر شوند و علائم دیگری مانند خستگی، کاهش وزن و درد استخوان و مفاصل شبیه به آرتریت شایع‌تر شوند، خود را نشان می دهد. روال درمان این نوع از سرطان ممکن است نیازمند جراحی، شیمی درمانی و/یا پرتودرمانی باشد که با توجه به نوع و مرحله ی سرطان و درمان آن، برای بیمار تعیین می شود.
سرطان های سر و گردن
شروع سرطان های سر و گردن از سلول های سنگفرشی که حفره های دهان، بینی، غده ی تیروئید و حلق را پوشانده اند می باشد. مردان دو برابر بیشتر از زنان در معرض ابتلا به سرطان های سر و گردن هستند. بیشتر سرطان های سر و گردن در نتیجه ی مصرف بی رویه ی تنباکو و الکل ایجاد می شوند. متاسفانه علائم این سرطان ها در بیشتر اوقات نادیده گرفته می شوند؛ چراکه در ابتدا خطرناک به نظر نمی رسند.
درمان سرطان های سر و گردن که عمدتا شامل جراحی می باشد، ممکن است سبب بروز یکسری تغییرات، درد و ضعف گردد و در برقراری ارتباط و بلع نیز اختلال ایجاد نماید.
سرطان پستان
سرطان پستان، شایع ترین نوع سرطان در بین زنان و دومین علت مرگ و میر زنان می باشد. عوامل افزایش دهنده ی احتمال بروز سرطان پستان عبارت اند از وراثت، سن، افزایش وزن، عدم تحرک بدنی، استفاده از درمان های جایگزینی هورمونی و نژاد. جهش های ژنی ارثی تقریباً 5٪ تا 10٪ از تمام موارد ابتلا به سرطان پستان را تشکیل می دهند.
درمان سرطان پستان نیز مانند سایر انواع سرطان ها، ممکن است به کاهش عملکرد کاری فرد منجر شود. درمان سرطان پستان معمولاً شامل جراحی با هدف برداشتن تومور است. گاهی اوقات جراحی ترمیمی نیز توصیه می گردد. البته جراحی هم ممکن است به کاهش دامنه ی حرکتی شانه منجر شود. اگر که غدد لنفاوی زیر بغل برداشته شوند، بیمار در معرض خطر ادم لنفاوی و تورم بازو ناشی از اختلال در سیستم تخلیه لنفاوی قرار میگیرد.
درمان سرطان
در علم پزشکی،درمان سرطان معمولاً شامل برداشتن تومور از راه جراحی، شیمی‌درمانی و/یا پرتودرمانی می باشد. بدون شک، همه ی این روش ها دارای پیامدها و عوارض جانبی بالقوه ای هستند که می تواند در عملکرد روزانه ی بیمار اختلال ایجاد کند. درمان پزشکی و جراحی ممکن است بر توانایی بیماران برای انجام فعالیت‌های روزمره ی زندگی، فعالیت‌های ابزاری زندگی روزمره و نقش‌های وی در طول زندگی، از جمله رانندگی و کار تأثیر بگذارد.
توانبخشی سرطان می تواند پس از جراحی شروع شود و همزمان با شیمی درمانی و/یا پرتودرمانی نیز ادامه یابد. این خدمات در محیط بیمارستان، واحدهای توانبخشی بستری یا به صورت خدمات سرپایی ارائه می شود. علاوه بر کاردرمانگران، تیم توانبخشی سرطان شامل کاردرمانی، پرستاری ، مراقبت های شبانه، خدمات روانی اجتماعی، داروخانه، خدمات حمایتی تغذیه، فیزیوتراپی و گفتاردرمانی است. همچنین ممکن است بیماران طی روند شیمی درمانی و/یا پرتودرمانی، به شرکت در برنامه های ورزشی و تناسب اندام نیز ارجاع داده شوند؛ چراکه شواهدی وجود دارد که بیان میدارد مداخلات ورزشی متوسط تا شدید با کاهش اضطراب، خستگی، افسردگی و اختلالات خواب و بهبود عملکرد فیزیکی مرتبط می باشد.
هنگامی که مراحل تشخیص سرطان و درمان آن به لحاظ پزشکی به پایان می رسد، دغدغه ی فرد از بیماری به زنده ماندن و بقا تغییر می کند.با این که خیلی از افرادی که جان سالم از سرطان به در برده اند از تجربه ی این بیماری، انعطاف پذیری و حتی رشد شخصی نشان می دهند، اما هستند کسانی که پس از بهبودی از سرطان، پریشانی روانی را تجربه کنند؛ علی الخصوص افراد جوان. علاوه بر این، بازماندگان از بیماری سرطان ممکن است در بازگشت به زندگی عادی خود نیز با موانعی روبرو شوند. به عنوان نمونه، این افراد نسبت به افراد سالم، بیشتر در معرض خطر بیکاری قرار دارند. در این خصوص، مددکاران اجتماعی، روانشناسان و روانپزشکان می توانند کمک های فراوانی به این بیماران بهبود یافته نمایند.