ام اس یک بیماری خود ایمنی می باشد که ممکن است در طولانی مدت باعث نا توانی و محدودیت در افراد مبتلا شود. این بیماری یک ماهیت پیشرونده داشته و ممکن است در طول زمان علائم آن بیشتر شود. این موضوع باعث می شود که پای توانبخشی، از جمله کاردرمانی و فیزیوتراپی را به درمان این بیماری بکشاند. اما در واقع نقش این مداخلات توانبخشی در درمان ام اس چیست؟ کاردرمانی و فیزیوتراپی چه اهدافی را دنبال می کنند؟ تا چه حد می توانند موثر واقع شوند؟ در ادامه موضوعاتی را در این باره خواهیم خواند.
ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس چیست؟
بیماری مالتیپل اسکلروزیس (ام اس ،MS) یک بیماری التهابی دمیلینیزان در سیستم عصبی مرکزی است که باعث بروز علایم مختلفی چون اختلالات حسی ، حرکتی ، راه رفتن، اختلالات گفتار وبلع ، مشکلات بینایی ، اختلال تعادل و مشکلات اسفنکتری و حتی اختلالا ت شناختی در بیماران می شود. در صورتی که علایم به صورت حاد یا تحت حاد ایجاد شود به عنوان حمله بیماری در نظر گرفته شده ودر صورت پیشرفت اهسته جز فاز پیشرونده ی بیماری محسوب می گردد.
بیماری ام اس بیشتر افراد جوان در محدوده بیست تا چهل سال را در گیر می کند و میزان درگیری در خانم ها حدود سه برابرا قایان هست ولی در اقایان پیش اگهی این بیماری بدتر بوده و معمولا ناتوانی بیشتر ی ایجاد می کند. حدود بیش از دو نیم میلیون نفردر کل دنیا و بالغ بر70000نفر در ایران ازبیماری مالتیپل اسکلروزیس رنج می برند.
بیماری ام اس مهمترین علت ایجاد ناتوانی غیر تروماتیک در افراد جوان بوده بنابرین مشکلات متعددی را هم برای خود فرد و هم برای خانواده و اجتماع از نظر نگهداری وهزینه را سبب می گردد.
از لحاظ ناتوانی، بیماران به مرور زمان دچار هر دو طیف ناتوانی فیزیکی وشناختی می شوند. از طرف دیگر نه نتنها ماهیت بیماری صورت اولیه و بلکه ناتوانی های ایجاد شده فیزیکی وذهنی نیز موجب بروز مشکلات روحی و روانی در بیماران شده و تمامی این ها مو جب کاهش کیفیت زندگی فرد میگردد.
کاردرمانی در ام اس
کاردرمانی در ام اس شامل اموزش یک سری راه کارها و دستورالعمل هایی است که منجر به بهبود وضعیت عمومی و حرکتی و شناختی بیماران شده ومنجر به کاهش خستگی و بهبود کیفیت زندگی بیماران می شود.
کاردرمانی باید از همان ابتدای بیماری شروع شود ونباید تارسیدن بیماری به یک نقطه بحرانی به تاخیر انداخته شود. با به تاخیر انداختن بازتوانی این بیماری، موقعیت شغلی و مسئولیت خانوادگی خود را از دست داده و بازتوانی صرفا منجر به افزایش هزینه بدون بهبود عملکرد اجتماعی می شود.
از انجایی که بیماری ام اس (مالتیپل اسکلروزیس) دارای سیر پیشرونده بوده و ماهیتی داینامیک دارد، بازتوانی بیماران باید به گونه ای طراحی شود تابیماران(ام اس) مالتیپل اسکلروزیس حداکثر عملکرد خود را در مواجهه با پیشرفت بیماری حفظ کنند. پس در این بیماران گاهی ثابت نگه داشتن توانایی فرد نیزیک هدف است که در مراحلی از بیماری جایگزین هدف بهبودی می شود . بازتوانی در بیماران یک فرایند مستمر می باشد که اصطلاحا OVER REHABILITATION نامیده می شود.از طرف دیگر بیماری ام اس منحصر به فرد بوده وهر فرد را به گونه ی متفاوت در گیر میکند بنابرین یک رویکرد چند مدیریتی و منحصربه فرد برای تمامی بیماران لازم هست.
کاردرمانی در ام اس وتوانبخشی رایهان
اهداف توانبخشی و کاردرمانی در درمان ام اس
اهداف توانبخشی و کاردرمانی در مالتیپل اسکلروزیس شامل بهبود حرکتی و شناختی و ارتباطی وکیفیت زندگی است. که ضروری است نتایج درمان به صررت دوره ای سنجیده شوند تا مفید بودن یانبودن بازتوانی برای فرد با توجه به میزان وقت وهزینه صرف شده مشخص شود.
بازتوانی کاردرمانی در این بیماری هم به روش In patiant ( بستری) و هم به روش out patiant(سرپایی) می تواند انجام شود. باتوجه به این که ام اس بیماری جمعیت جوان می باشد بنابرین سیستم سرپایی مقبول تر و می تواند یک برنامه طولانی مدت و متوالی باشد.
خدمات درمانی توانبخشی و کاردرمانی عمومی
1-توانبخشی و کاردرمانی ام اس در بهبود تحرک
2- توانبخشی و کاردرمانی برای اموزش فعالیتهای روزمره زندگی به این بیماران
3-توانبخشی وکاردرمانی بیماری ام اس جهت تطابقات محیطی ، تجهیزات کمکی وحمایت شخصی
4-توانبخشی حرفه ای
خدمات توانبخشی و کاردرمانی در ام اس به صورت اختصاصی
- خدمات توانبخشی و کاردرمانی در کاهش خستگی بیماران ام اس
- خدمات توانبخشی در رفع بی اختیاری ادرار و مدفوع
- خدمات توانبخشی در رفع اسپاستیستی و کانترکچر مفاصل
- خدمات توانبخشی در درمان اتاکسی وترمور
- باز اموزی حس ها
- خدمات توانبخشی در اختلالت بینایی
- خدمات توانبخشی و کاردمانی در اختلالات ارتباطی شناختی
- خدمات توانبخشی و کاردرمانی در رفع مشلات هیجانی افسردگی واضطراب
- خدمات توانبخی در مشکلات بلع
- خدمات توانبخشی دررفع اختلالات جنسی
- خدمات توانبخشی در بهبود وضعیت قلبی ریوی بیمار
- مداخلات تونبخشی دراختلالت گفتار وصوت
فیزیوتراپی در درمان ام اس چه نقشی ایفا می کند؟
در درجه ی اول فیزیوتراپ مشکلات جسمی فرد مبتلا را ارزیابی می کند. سپس برنامه درمانی دقیقی برای بهبود حرکت و سایر عملکرد های بدن او تدوین می کند. انجام تمرینات ورزشی یکی از روش های اصلی این کار است. فیزیوتراپی معمولا به دو صورت عمل می کند. یا به شخص کمک می کند که با تقویت توانایی هایش نیاز های خاص خود را برآورده سازد. که این کار با ارائه ی تمریناتی که در ناحیه خاصی از بدن متمرکز اند انجام می شود. و یا سبب می شود تا فرد اثر خاصی از بیماری خود را مدیریت کند. برای گرفتن نتیجه ی بهتر از فیزیوتراپی، بهتر است بیماران ام اس به فیزیوتراپیست حیطه ی مغز و اعصاب مراجعه کنند.
فواید انجام فیزیوتراپی در ام اس شامل چه چیزهایی می باشد؟
فیزیوتراپی غالباً در صورت وجود مشکل خاص یا علائم مستمر که بر فعالیتهای روزمره، تحرک و استقلال تأثیر می گذارند، توصیه می شود. انجام فیزیوتراپی در تمامی سطوح ام اس می تواند موثر باشد. اما به طور ویژه، هنگامی که بهبود علائم جسمی و یا دوره های بهبودی از عود بیماری، نقش بسزایی ایفا می کند. این بیماری بیماری اغلب بر فعالیت های حرکتی یا ورزشی فرد اثر می گذارد. در این صورت فیزیوتراپیست روش های جدیدی برای حفظ تناسب اندام پیشنهاد می کند. و یا راه هایی برای انطباق با فعالیت های قبلی ارائه می دهد.
فیزیوتراپی بیشتر روی رفع چه مشکلاتی تمرکز دارد؟
- مشکلات حرکتی
- خستگی
- پوسچر نامناسب
- مشکلات تعادلی
- درد ماهیچه ای
- سفتی و اسپاسم عضلانی
- مشکلات مثانه
بیشتر بدانیم
ام اس : ناشی از مشکل در سد خونی مغزی است .
سه ماده ای که عبورشان از سد خونی مغزی باعث بروز این بیماری می شود.
- فاگوسیت
- مونوسیت
- تی سل
از دلایل احتمالی که می تواند باعث باز شدن سد خونی مغزی و بروز بیماری مالتیپل اسکلوروزیس می شود.
- استرس هاس شدید
- ژن TRT12
با توجه به دلایل سه حالت به وجود می اید.
- ژن را داشته باشد و زندگی سالم داشته باشد.: عدم ابتلا به بیماری
- ژن راداشته باشد و زتدگی ناسالم داشته باشد : نوع پیشرونده
- ژن را ندارد وزندگی ناسالم : یک حمله صورت میگیرد و بهبودی حاصل می شود.