افتادن ممکن است یک مشکل اساسی در افراد باشد که به دلایل مختلف رخ می دهد. این مشکل ممکن است مشکلات جدی روانی و جسمی برای فرد ایجاد کند. بسیاری از افراد نیز ممکن است به چشم یک مشکل جدی به آن ننگرند و در پی یک راهکار درمانی نباشند. ما در ادامه به معرفی دلایل آن و راهکار های درمانی موثر برای جلوگیری از افتادن می پیدازیم.
افتادن و ترس از آن
افتادن و ترس از آن به عنوان عواملی موثر در ایجاد استقلال در فعالیت های روزمره زندگی تلقی می شوند. و با یادگیری راهکارهای جلوگیری از افتادن کیفیت زندگی و استقلال فرد بیشتر می شود
در کلینیک ها توانبخشی و پزشکی با بسیاری از سالمندان مواجه می شویم که براثر افتادن دربیمارستان بستری شده اند. درصدی از آن ها قادر به راه رفتن مستقل نگردیده و اعتماد به نفس خودرا برای راه رفتن از دست داده اند. برطبق آمار موجود حداقل یک چهارم صدماتی که منجر به کاهش قدرت، محدودیت تحرک، و وابستگی در فرد گردیده ناشی از زمین خوردن بوده است و در این رابطه شکستگی های ران از جمله صدمات جدی و شایع محسوب می شوند. افتادن حتی اگر منجر به صدمه هم نگردد، عاملی هست که ترس از وقوع آن موجب بروز ضعف عضلانی ثانویه بر بی حرکتی و بالطبع افزایش خطر می گردد. لذا این مشکل از علل شایع ارجاع به مراکز توانبخشی نگهداری بلندمدت می باشد.
دلایل افتادن
سابقه ی افتادن های قبلی ، ضعف در پاها ، مشکلات تعادلی، اختلالات بینایی، افت فشار خون وضعیتی، مشکلات شناختی ،بی اختیاری ادرار،مصرف همزمان چند دارو(ارامش بخش و خواب آور) شرایط مزمن پزشکی (سکته مغزی،پارکینسون و ارتریت ها)، مشکلات حاد، توهم ، عفونت ریه، وعوملی دیگر مانند نور ناکافی و موانع وسطوحی که باعث سر خوردن می شوند.و اعتماد به نفس پایین، شتابزدگی و خطای دید و خستگی و عدم توجه به خطرات.
افتادن و راه کار های جبرانی برای پیشگیری یا جلوگیری از آن
علت های اصلی وراهکارهای جلوگیری از افتادن به شرح زیر می باشد.
داروها
عوامل مصرف چند دارو باهم، قرص خواب آور، ضد افسرگی ها، آرام بخش ها و مسکن ها،:مصرف همزمان چند دارو با هم می تواند خطرافتادن را به دلایلی چون عوارض، تداخلات دارویی، و اشتباه در میزان مصرف افزایش دهد.افراد بالای 65 سال باید حداقل به طور سالانه از نظر دارو کنترل شوند. داروهای خواب آور،ضد افسردگی ها ، ارامش بخش ها و مسکن ها می تواند فرد را دچار گیجی و اختلال تعادل و خواب آلودگی نماید بهتر است در دوز کمتر مورد استفاده قرار گیرند.
مصرف کوتاه مدت انها اغلب سودمندتر است، اما این مشکلات با مصرف طولانی مدت افزایش می یابد. اغلب با کاهش مصرف این دارو ها در افراد بالا شست وپنج سال احتمال افتادن آنها به شدت کاهش می یابد. بهتر است مشکلات و اختلالات خواب آنها با تمرینات روزانه و آرامسازی جبران شود.
تعادل ضعیف و ضعف عضلات از عوامل افتادن
اختلال تعادل و ضعف قدرت عضلات توانایی فرد را برای حفظ خود در حین افتادن یا نزدیک به افتادن کاهش می دهد. لذا تمرینات تعادلی و تقویت عضلات از احتمال افتادن می کاهد. پیشنهاد می گردد تا مراجع ورزش و تمرین را بعنوان بخشی اززندگی معمول هفتگی خود بپذیرد و این تغییر عادت به طور تدریجی اغاز شود. برای افرادی در معرض جدی افتادن هستند مشاوره با فیزیوتراپیست و کاردرمان و به کارگیری وسایل کمکی راه رفتن توصیه می شود.
مشکلات بینایی و جلوگیری از افتادن
حس بینایی در حد مطلوب ، نه تنها برای دیدن و تشخیص موانع و رفع خطرات محیطی بسیار ضروری هست ، بلکه فرد را از وضعیتش خودش اگاه می سازد . کنترل و معاینه چشم حداقل هر دوسال یک بار توسط اپتومتریست و چشم پزشک الزامی هست . 50 درصد مشکلات بنایی با عینک قابل جبران می باشد و خطر افتادن را کاهش می دهد. اگر نقیصه ی بینایی جبران ناپذیر باشد.راهکارهای پیشنهادی عبارت از افزایش نور، رعایت تضاد ها و تغییر محیط ، کاهش آشفتگی ها و بهم ریختگی ، نپوشیدن کفش های سر و آموزش تعقیب بینایی خواهد بود.
کفش ها و پاپوش ها
اکفش ها و پاپوش ها می توانند موجب افزایش خطر افتادن و ترس از افتادن و یا درصورت انتخاب نوع مناسب موجب افزایش ثبات فرد شوند. از ویژگی های پاپوش مناسب می توان به نوع بنددار، پاشنه کوتاه، کف از جنس غیر سر، به اندازه پا اشاره کرد.
پا درد و مشکلات پا از عوامل خطر ساز افتادن
اقدامات عبارتند از استفاده از کرم های چرب کننده برای پاشنه های خشک ، انجام تمرینات شست و مچ پا برای حفظ حرکت و کارکرد پا ، درمان پینه های روی شست پا و توصیه مشورت با پزشک به پزشک و کاردرمان و فیزیوتراپیست
کاهش فشار خون وضعیتی
فشار خون وضعیتی در واقع افت فشار خون سیستولیک تا بیش از بیست میلی مترجیوه درزمان بلند شدن فرد از وضعیت خوابیده به ایستاده است . در حالت طبیعی ، سیستم های جبرانی فشار خون کنترل و تنظیم می کنند اما بروز برخی بیماری ها ، سردرد خفیف، سرگیجه یا بی ثباتی می تواند موجب افتادن فرد را فراهم نمایند. برخی از راهکارهای مفید عبارتند از کنترل رژیم دارویی و حرکات تمرینی به پا ها قبل از ایستادن، ایستادن قبل از راه رفتن، پوشیدن جوراب های کشی وافزایش تدریجی سرعت راه رفتن ، ایستادن پس از بی حرکتی طولانی مدت.
افتادن و مشکلات شناختی
مشکلات شناختی چون کاهش حافظه ، اختلال در طرح ریزی،قضاوت ضعیف از جمله عوامل مساعدکننده و افزایش دهنده خطر افتادن می باشند.در بسیار ی از بیماری ها چون الزایمر و دمانس و دلیریوم خطر افتادن مشاهده می گردد. بروز ناگهانی علائم اختلالات شناختی نیاز به بررسی دقیق توسط پزشک و کاردرمان شناختی دارد. برخی اقدامات بسیار سودمند عبارتند از : انجام تمرینات، به کارگیری حفاظت کننده های ران
افتادن و مشکلات سلامتی مزمن و حاد
نمونه هایی از مشکلات مزمن، سکته مغزی ، پارکینسون ،آرتریت ها می باشد. که برتعادل وتحرک فرد تاثیر گذاشته و خطر افتادن را افزایش می دهد. برای این مراجعان بکارگیری روشهایی برای انجام فعالیت های معمول روزانه ، تمرینات تعادلی مفید بوده و نتایج بسیار خوبی حتی پس از گذشتن سال ها بهمراه دارد. مشکلات حادی چون پنومونی ، عفونت دستگاه ادراری و دردهای حادنیز موجب افزایش خطرافتادن می گردد.
عدم کنترل ادرارو مدفوع
عجله برای رسید به دستشویی و تکرار ادرار(بیدارشدن مکرر ازخواب) می تواند به دلیل عدم تمرکز برحفظ تعادل و یا خواب آلودگی خطر افتادن را افزایش دهد. علاوه برنیاز به مشاوره با پزشک و فیزیوتراپیست، تجویز تجهیزات محیطی و تسهیلاتی چون توالت سیار در شب می تواند در جهت جلوگیری از افتادن موثر باشد.
مخاطرات درخانه
یکی از این خطرات کفپوش ها هستند که باید درصورت نیاز اصلاح شوند.ثابت کردن فرش ها با لغزه گیرها و یا گذاشتن وسایل سنگین روی آنها می باشد.
مخاطرات دراماکن عمومی: افتادن اغلب در نتیجه کم فعالیتی، راه رفتن محدود، اعتماد به نفس پایین برای گذشتن از پل ها و جداول، چهارراه ها و استفاده از وسایل نقلیه عمومی است. باید دراین زمینه ازتمرینات درجه بندی شده که توسط کاردرمان تجویز شده است استفاده نمود.
حفاظت از صدمات همراه
برخی ازمرجعان ضمن آگاهی از احتمال افتادن، بازهم به تحرک و عدم رعایت خود ادامه می دهند و ضمن این که افراد با پوکی استخوان بیشتر درمعرض خطر شکستگی می باشند . حتی اگر این مشکل آن ها بسیار آرام باشد. اقدامات کاهشی از صدمات افتادن برای این افراد عباتند از :
- بکارگیری حفاظت کننده ه های لگن به شکل زیر شلوار
- استفاده از ترکیبات ویتامین D و کلسیم
- آموزش نحوه صحیح بلند شدن و جابجایی سالمندان
منابع:
فعالیت های روزمره ی زندگی و راهکارهای توانمندسازی افراد با نیاز های خاص