کاردرمانی در ام اس از حیطه های مهم و اختصاصی کاردرمانی در بزرگسالان و جوانان می باشد که ممکن افراد زیادی با آن درگیر باشند. ام اس یک بیماری نورولوژی است که افراد زیادی را درگیر می کند و بسته به نوع و شدت آن می تواند محدودیت ها و ناتوانی های فراوانی را برای این افراد داشته باشد. کاردرمانی در ام اس، از فعالیت های هدفمند و مداخلات تخصصی در روند توانبخشی بیماران ام اس استفاده می کند. این مداخلات، موجب حفظ حداکثر استقلال، کسب سلامتی و جلوگیری از ناتوانی می شود. بیماران مبتلا به ام اس، پس از تشخیص توسط پزشک، برای مداخلات کاردرمانی در ام اس، ارجاع داده می شوند. ممکن است این ارجاع به کاردرمانی، توسط سایر همکاران تیم توانبخشی و درمانی ویا با مراجعه خود شخص انجام گیرد.
کاردرمانی در افراد مبتلا ام اس به چه صورت انجام می گیرد؟
ام اس یک بیماری مزمن، چالش برانگیز و سخت می باشد. این بیماری، محدوده ی وسیعی از علائم مختلف را در بر می گیرد. بر اساس چهارچوب تمرینی انجمن کاردرمانی آمریکا AOTA، ام اس می تواند بر عملکرد های مختلفی از زندگی فرد اثر بگذارد. عملکرد هایی نظیر فعالیت های روزمره و ابزاری زندگی، شغل، سرگرمی، خواب، تفریح، تحصیل و مشارکت های اجتماعی اثرگذار باشد. کادرمانی در ام اس به بررسی این موارد می پردازد. هدف نهایی کاردرمانی رسیدن فرد به حداکثر استقلال در فعالیت های روزمره زندگی خود، حداکثر مشارکت اجتماعی و افزایش کیفیت زندگی می باشد.
ارزيابى هاى کاردرمانی
ارزيابى های کاردرمانی در ام اس از طريق روش هاى مختلف انجام می شود. می توان، انجام تست ها، مشاهدات خود درمانگر، مصاحبه و كسب اطلاعات از راه پرونده پزشکی و… را نام برد. این ارزیابی ها به منظور تعیین سطح توانایی های فرد انجام می شوند. در این ارزیابی ها میزان توانایی ها و محدودیت های فرد و حیطه هایی که به مداخله نیاز دارند مشخص می شود. از جمله ارزیابی هایی که در کاردرمانی در ام اس انجام می شود، میتوان موارد زیر را اشاره کرد:
- ارزيابى قدرت عضلانى
- دامنه حركتى مفاصل
- ابعاد مختلف حسى، تعادلى، هماهنگى
- مهارت هاى حركتى ظريف و درشت
- ميزان سطح انرژى و خستگى فرد و تحرك وى
- همكارى و تحمل پذيرى
- مهارت هاى شناختى و دركى
- در نظر گرفتن وضعیت بدن، راه رفتن و حركات اضافى فرد.
- توجه به انجام فعاليت هاى روزانه زندگى و استفاده از وسايل كمكى
اهداف و برنامه هاى کاردرمانی
پس از تشخيص بيمارى توسط پزشك متخصص و ارزيابى توسط تراپيست، وضعيت و شرايط بيمار تعیین می شود. تلاش اصلى در مداخلات کاردرمانی در ام اس، رسيدن به استقلال، جلوگيرى از ضعف عضلانى و بدشكلی می باشد. همچنین به كارگيرى برنامه هاى کاردرمانی و آموزش مهارت هاى جديد جهت استقلال فرد نیز جزو اهداف می باشند. تلاش ها برای حفظ حداکثر استقلال و افزایش کیفیت زندگی افراد بیمار است. چرا که این موضوع برای افراد دارای ام اس بسیار پر اهمیت می باشد.
کاردرمانی در افراد مبتلا به ام اس به دنبال چه مواردی است؟
کاردرمانی در افراد مبتلا به ام اس به دنبال چه مواردی است؟- كسب حداكثر استقلال: ام اس می تواند انجام مهارت هاى روزانه زندگى و خود مراقبتى فرد را تحت تاثیر قرار هد. آموزش تكنيك هاى لباس پوشيدن، حمام كردن، توالت رفتن، غذا خوردن، انجان امور نظافت، تشخيص و تحرك در تخت و… به حفظ حداکثر استقلال كمك خواهد كرد. مهم است که بدانیم یکی از مشکلات اساسی بیماران مبتلا به ام اس بحث خستگی است. بنابراین باید این آموزش ها به گونه ای باشند که کمترین خستگی را ایجاد کنند.
- كاهش درد و خستگى: يكى از وظايف اصلى كاردرمانى، برقرارى نظم در انجام كارها و تدابير يك پارچه سازى فعاليت های فرد مى باشد. به گونه اى كه بيشترين حجم فعاليت با صرف كمترين انرژى صورت گيرد. به عبارتى اثربخشى انرژى صرف شده به حداكثر برسد.
- آموزش خانواده و افراد مراقب: افزايش آگاهى اطرافيان بيمار و مشاركت آن ها در کاردرمانی در ام اس ، باعث پيشبرد بهتر برنامه هاى درمانى خواهد بود.
- افزايش قدرت، تحمل و تحرك مفاصل
- كنترل بدن در وضعيت هاى مختلف: حفظ تعادل شايد اصلى ترين بخش تحرك باشد كه توسط کاردرمانگر آموزش داده مى شود.
- افزايش مهارت هاى دستى با وسايل ساده، جهت رشد مهارت های حرکتی ظریف.
- تعيين ابزار كمكى: با توجه به مشكلات حركتى و شرايط جسمانى افراد مبتلا به ام اس تعيين وسايل كمكى جهت تحرك ضرورت دارد. ابزار کمکی مناسب توسط کاردرمانگر تعیین شده و مهارت های لازم برای استفاده از آن آموزش داده می شود.
- جلوگيرى از محدوديت ها، ناتوانى بيشتر و تغيير شكل در اندام ها توسط كاردرمانگر.
- فراهم كردن شرايطی جهت بهره مندى بيمار از امكانات ورزشى، تفريحى و اوقات فراغت كه مى تواند در شرايط روحى و جسمى فرد موثر باشد.
- ارتقا وضعيت شناختى و دركى بيمار به کمک کاردرمانی به صورت مستمر.
نکات مهم توانبخشی در ام اس
توجه به چند نکته در روند مداخلات کاردرمانی در ام اس از طرف بیمار، خانواده و خود درمانگر بسیار حائز اهمیت است.
- توجه شود كه برنامه هاى کاردرمانی، مى بايستى آهسته، پيوسته و طولانى مدت انجام شود. مداخلات باید با توجه به توانايى هاى فرد و شرايط وى در ابعاد مختلف برنامه ريزى شود. بنابراین مهم است که هم فرد و هم خانواده وی در این مسیر صبور باشند.
- تمرینات و مداخلات کاردرمانی، باید به گونه ای اجرا شوند که باعث خستگی در فرد نگردند. خستگی زیاد در افراد مبتلا به ام اس باعث عود علائم بیماری می شود.
- در روند بیماری و درمان، حمایت خانواده و اطرافیان و درک آنها بسیار مهم است.
منابع
برای اطلاعات بیشتر در مورد تغذیه در ام اس، لینک زیر را بزنید.